Η "Μάνα"

Το χειμώνα, κλεινόμασταν από νωρίς στα σπίτια, μαζευόμασταν γύρω από την "γωνιά", έτσι λέγαμε το χώρο γύρω απ το τζάκι, κι εκεί ζεσταινόμασταν, ενόσω η κατσαρόλα σιγόβραζε πάνω στην πυροστιά το φαγητό. Συχνά, όταν είχαμε την τύχη να κατέβουν στο χωριό οι Ραβνιώτες καστανάδες, ρίχναμε στην χόβολη λίγα κάστανα να ψηθούν, ενώ ακούγαμε διάφορες ιστορίες από τους μεγάλους οι οποίοι συνήθως έστριβαν το ένα τσιγάρο μετά το άλλο και συνεχώς κάπνιζαν.

Η φούσκα

Τον Δεκέμβριο, όταν έκλειναν τα σχολεία για τις γιορτές, σφάζονταν στα σπίτια και τα γουρούνια. Ήταν συνήθεια τα χρόνια εκείνα, κάθε οικογένεια να θρέφει και να μεγαλώνει ένα γουρουνάκι, το οποίο θα έσφαζε τις παραμονές των Χριστουγέννων. Τα γουρούνια ταίζονταν όλη την χρονιά με τα αποφάγια της οικογένειας, αλλά και με γιαρμά και με χόρτα, λάπατα, τσουκνάδες και άλλα, που μαζεύαμε από τα χωράφια της βάλτας. Όταν τα αγόραζαν από το παζάρι από το Ζαγκλιβέρι δεν πρέπει να ζύγιζαν πάνω από 4-5 κιλά κι όταν έρχονταν τα Χριστούγεννα, συνήθως ζύγιζαν γύρω στα 100 έως και 140 κιλά. Θηρία ολόκληρα δηλαδή. Από το κρέας του γουρουνιού γίνονταν τα λουκάνικα, που θυμάμαι τα κρεμάγαμε σε ένα κλειδωμένο δωμάτιο μέχρι να στεγνώσουν για να καταναλωθούν. Οι μεγάλοι μας έλεγαν ότι έπρεπε πρώτα να τα φωτίσει ο παπάς τα Φώτα και μετά θα είχαμε το δικαίωμα να τα φάμε. Το δωμάτιο με τα λουκάνικα θυμάμαι πως ήταν πάντα κλειδωμένο, για να μην μπουκάρουν οι "καρκαντζαλοί" και μας τα πάρουν. Και δεν ήταν λίγοι εκείνοι, που πειστικότατα μας έλεγαν, πως είχαν δει καρκαντζάλους να τρέχουν έχοντας στα χέρια τους λουκάνικα. Η αλήθεια είναι ότι τα κλείδωναν γιατί γίνονταν κλοπές.

Ο Παρταλάς

Με την φούσκα λοιπόν πρωτοπαίξαμε μπάλα. Με την γκαζόλαμπα διαβάζαμε και από μικρά παιδιά ήμασταν στον αγώνα για την ζωή. Όταν η δουλειά περίσσευε, δεν γινόταν αλλιώς, δούλευαν και τα νήπια ακόμη. Ο πατέρας μας δεν είχε καθόλου έννοια, να μας γράψει σε φροντιστήρια Αγγλικών, Γαλλικών, Γερμανικών, ούτε και σε ιδιωτικά γυμναστήρια για να διατηρήσουμε την φόρμα μας. Υπολογιστές δεν υπήρχαν ακόμη αλλά κι αν υπήρχαν είμαι σίγουρος πως δεν θα τους βλέπαμε. Δεν μας έστειλαν σε ιδιωτικά σχολεία για να μάθουμε καλύτερα τα γράμματα. Αστεία πράγματα. Η δικιά τους θεωρία ήταν ότι, αν τα παιδιά του χωριού συμμετείχαν στις δουλειές της οικογένειας, από μόνα τους θα καταλάβαιναν, πόσο σκληρή ήταν η αγροτική ζωή και θα αναγκάζονταν να διαβάσουν για να ξεφύγουν απ αυτή. Και φαίνεται πως η θεωρία τους ήταν σωστή. Πολλά παιδιά σπούδασαν, τέλειωσαν το Γυμνάσιο και έφυγαν από το χωριό για να ζήσουν καλύτερα  στην πόλη.

Το σχολείο

Το 1955 είναι η πρώτη χρονιά, που θυμάμαι τον εαυτό μου στο σχολείο. Το σχολείο τότε ήταν κανονικό σχολείο με πολλά παιδιά. Ήταν τριθέσιο και οι αίθουσες ήταν πάντα φίσκα από παιδιά. Οι δάσκαλοί μας θυμάμαι ήταν ο Ναπολέων ο Παπασταύρου, η Αγγελική Μωραϊτου και η Ιωάννα Απαλλοδήμα, που αργότερα παντρεύτηκε τον χωριανό μας τον Βασίλη τον Ζωγράφο, φοιτητή της Ιατρικής τότε. Μετέπειτα στα παιδιά δίδαξαν και οι πολύ καλοί και αγαπητοί δάσκαλοί μας Βασίλης Ηλιάδης και Σοφοκλής Μωραϊτης και Κώστας Γκατζιώλης.

Σε κάθε αίθουσα γίνονταν μαθήματα από τους δασκάλους σε παιδιά δύο τάξεων. Η πρώτη μαζί με την δευτέρα, η τρίτη με την τετάρτη και η πέμπτη με την έκτη. Έτσι τα μικρότερα παιδιά παρακολουθούσαν και τα μαθήματα της μεγαλύτερης τάξης και τα μεγαλύτερα είχαν την ευκαιρία να κάνουν επανάληψη στα μαθήματα της προηγούμενης τάξης.

Οι "κουκλουτιαροί"

Η επόμενη γιορτή μετά τα Χριστούγεννα, που περιμέναμε για να διακόψουν για λίγο τα σχολεία ήταν οι αποκριές. Η γιορτή του γλεντιού, της νηστείας και του καρναβαλιού. Μια δυο βδομάδες πριν την Τυρινή χορταίναμε στα σπίτια μας τον χαλβά. Χαλβάς σκέτος, χαλβάς με σοκολάτα, χαλβάς ξερός κι ότι είδους χαλβά ήθελες. Θυμάμαι ότι τα βράδια, όταν δεν ντυνόμασταν καρναβάλια καθόμασταν στο τραπέζι, που τρώγαμε και με τον μπαμπά μας παίζαμε "χάσκαρ(η)". Ο πατέρας έδενε μ ένα σχοινί, ένα κομμάτι ξερό σαν πέτρα χαλβά, και κουνώντας τον με το σχοινί μπρος πίσω τον περνούσε μπροστά από όλα τα παιδικά στόματα. Ο καθένας προσπαθούσε να προλάβει να αρπάξει με τα δόντια το κομμάτι του χαλβά. Αν το κατάφερνε, έπαιρνε το κομμάτι για δικό του, αν όχι δοκίμαζε ο επόμενος. Αυτός ήταν ο"χάσκαρ(η)ς". Προφανώς το όνομα του παιχνιδιού είχε σχέση με τα πολλά παιδικά στόματα που έχασκαν ανοιχτά, περιμένοντας να δοκιμάσουν να χάψουν τον χαλβά.

Πώληση καπνού